Een hart uit de Balkan slaat sneller in Lekker op Zuid

Het is woensdag, weekmarkt op het Afrikaanderplein. Een perfecte dag om de multiculturele sfeer van Zuid te ervaren. De Afrikaanderwijk is volop in ontwikkeling. Dat merk je aan de nieuwbouw en de vele nieuwe eettentjes die het straatbeeld veranderen.

Een pionier op Zuid

Eén van die tentjes is Lekker op Zuid, alhoewel niet heel nieuw, want de delicatessenzaak bestaat al sinds 2008 en was dus één van de pioniers. De zaak van Bo Trlin is ondertussen uitgegroeid tot dé ontmoetingsplek voor Rotterdammers afkomstig van de Balkan. Zij komen hier voor producten die ze uit hun voormalige vaderland kennen. Ik kom zelf uit Moldavië dat officieel niet tot het Balkangebied behoort, maar de eetgewoontes vertonen wel overeenkomsten. Bij het zien van de producten die in de schappen liggen bij Bo, krijg ik heimwee naar vroeger.

Het eten in Moldavië en de Balkanlanden is niet bepaald verfijnd te noemen, maar het is daardoor niet minder lekker. De gewoonte is om veel verschillende smaken door elkaar te eten en veel kruiden te gebruiken. Rode pepers, ui en knoflook worden, herinner ik me, bepaald niet geschuwd.

Bij Lekker op Zuid vind je die mix van smaken bijvoorbeeld terug in ajvar: een soort pittige tapenade van aubergine, rode paprika en specerijen. Mijn moeder maakte ajvar vroeger zelf, ik kreeg het dan met boekweit geserveerd. Een beetje het aardappelen-met-jus-principe, maar dan anders. Ajvar op een lekker stukje brood zou ik ook nu niet afslaan. Een multifunctioneel product dus.

Potten met paprika's, tomaten, rode bieten

Vroeger leefden veel mensen in de Balkan van wat ze in hun tuin verbouwden. Alles wat ze in de zomer niet op kregen, werd geconserveerd in grote glazen potten en bewaard tot de winter. Deze potten zijn ook in de zaak van Bo te vinden: van paprika tot tomaten en rode bieten. Mijn oma's keukenkast stond hier vroeger vol mee. Wat in de zomer zoet was, had in de winter een wat sterkere smaak. Zo kon je één product op verschillende manieren ervaren.

Behalve voorverpakte producten heeft Lekker op Zuid ook huisgemaakte gerechten. Burek bijvoorbeeld: filodeeg met een vulling van jonge kaas. Jonge kaas is een veelgebruikt product in de Balkankeuken en dient voornamelijk als vulling. In Nederland kennen we het met name van hüttenkäse, alleen smeren we het hier op onze boterham. Mijn voorkeur gaat uit naar de wat minder gezonde Balkanversie met lekker veel deeg.

Bo is zelf Kroatisch, maar ze woont al twintig jaar in Nederland. In die tijd is ze een echte Rotterdam-Zuidse geworden: 'Ik voel me thuis in de Afrikaanderwijk en wilde met het openen van Lekker op Zuid iets voor de buurt betekenen.'

Verrassend genoeg komt Bo uit een heel ander vakgebied: 'Hiervoor werkte ik als bouwkundig tekenaar. Het was een mooie baan, maar door het fulltime werken zag ik mijn dochter te weinig, waardoor we uit elkaar dreigden te groeien. Zij is eigenlijk de aanstichter van Lekker op Zuid, ik wilde haar wat vaker kunnen zien. Toen ze nog op de middelbare school zat, kwam ze hier elke dag haar huiswerk maken en zo kon ik haar daar eindelijk bij helpen.'

Bo wilde ook andere mensen bij elkaar brengen en hen tegelijkertijd laten kennismaken met de in Nederland nog tamelijk onbekende Balkankeuken. 'Het moest een ontmoetingsplek worden voor verschillende culturen.'

Dat het niet zo maar een winkeltje is, wordt wel duidelijk als ik rechts en links van me kijk: vaste klanten, mensen uit de buurt, marktlieden en dagjesmensen genieten van hun welverdiende kopje koffie. Een gezellig gezicht op deze grauwe middag. De sfeer is intiem en huiselijk. Tegelijkertijd geven de massief houten tafels en kasten de zaak een the- place-to-be-gevoel. Dat maakt Lekker op Zuid uniek.

Geen kaas gegeten van balkanwijnen

Achter in de zaak vallen de volle rekken met wijn op. balkanwijnen, daar hebben we in Nederland nog niet veel kaas van gegeten, denk ik meteen. 'Alle wijnen zijn biologisch en afkomstig uit verschillende regio's in de Balkan. Vaak geproduceerd door kleine familiebedrijven', vertelt Bo. Ze merkt dat deze wijnen langzaam maar zeker in opkomst zijn bij de West-Europeanen: Nederlandse bezoekers van haar zaak nemen steeds vaker een flesje mee. 'Door veel verschillende klimaten hebben onze wijnen veel te bieden en doen ze qua smaak niet onder voor bijvoorbeeld onze Franse en Italiaanse vrienden. Elke streek heeft haar eigen soort wijnen die nog op klassieke wijze worden gemaakt.'

Bij wijn hoort een lekker hapje. Verderop in de zaak vind je een vitrine vol met vleeswaren tegen van pittige rookworst tot gedroogd rundvlees (zarebnica): je ogen verdwalen. Hoewel ik zelf geen vlees eet, kan ik me voorstellen dat het moeilijk kan zijn om hier een keuze te maken. Een Balkanhuis is volgens Bo niet compleet zonder een collectie worsten: 'Een must als je visite over de vloer krijgt.'